2007

MEATSPACE, Thessaloniki, Greece
Επιμέλεια: Χριστόφορος Μαρίνος
 
Συμμετοχή με το έργο Απόρρητα στο Πεδίο δράσης ΚΟΔΡΑ, 7ο φεστιβαλ εικαστικών τεχνών / Θεσσαλονίκη
 
Participation in the 7th Festival of Visual Arts, Meatspace organised by Action Field Kodra. Audio-visual installation based on  formerly classified documents on workers political affiliations found in the building of the Tobacco Organization in Volos, Greece.

Το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων ήταν κρατικό έγγραφο το οποίο εκδιδόταν από μία αρμόδια αρχή (Στρατός, Ασφάλεια) που βεβαίωνε ότι κάποιος πολίτης δεν ήταν κομμουνιστής, ούτε συμπαθής προς τον κομμουνισμό.
Μέσω των Πιστοποιητικών Κοινωνικών Φρονημάτων αποκλείστηκαν από ολόκληρο το δημόσιο τομέα και από μεγάλο μέρος του ιδιωτικού (η εκπαίδευση για παράδειγμα), όχι μόνον όσοι είχαν χαρακτηριστεί από τις αρχές ως κομμουνιστές, οι ίδιοι ή μέλη της ευρύτερης οικογενείας τους, αλλά και όσοι εμφορούνταν από φιλελεύθερες ιδέες. 

Τα Πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων εκδίδονταν κατά χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν και καταργήθηκαν. Αποτελούν μελανό σημείο της ελληνικής ιστορίας το οποίο χαρακτήριζε την αναξιοκρατία και τη λογοκρισία που επικρατούσε εκείνη την εποχή στην χώρα.  
Τα Πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων ήταν η αιτία να εγκαταλείψουν την χώρα "αριστεροί" πολίτες αφού χωρίς αυτά δεν μπορούσε κάποιος να εργαστεί ή να σπουδάσει.












Η Μαρία - Ανδρομάχη Χατζηνικολάου αντιμετωπίζει το ιστορικό παρελθόν μέσα από τη ματιά του αρχειοθέτη, επιδιώκοντας την ανάπτυξη μιας βιωματικής σχέσης με το αρχειακό υλικό. Το έργο που παρουσιάζει στο Πεδίο Δράσης Κόδρα 2007 βασίζεται στα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων που η καλλιτέχνης εντόπισε κατά τη διάρκεια του έργου της Αρχείο Virginia (7\7\2007 Αμφιθέατρο Virginia) σε σωρό παρατημένων εγγράφων, στον Εθνικό Οργανισμό Καπνού στο Βόλο.
Πρόκειται για κρατικά έγγραφα που εξέδιδε η αστυνομία ή ο στρατός τα χρόνια μετά τον εμφύλιο με σκοπό να αναδείξει τη σχέση πολίτη – εργαζομένου με τυχόν κομμουνιστικά φρονήματα.
Όπως και σε προηγούμενα έργα της, κυρίαρχο ρόλο στην αρχειακή έρευνα που πραγματοποιεί η καλλιτέχνης κατέχει η βιοπολιτική. 
Χριστόφορος Μαρίνος 
ιστορικός τέχνης, επιμελητής

Maria Adromachi Chatzinikolaou addresses the historical past from the perspective of a filing clerk, seeking to develop an experiential association with archivies. Her project is based on certificates of social beliefs that the artist tracked down during the compilation of Virginia Archive at the facilities of Hellenic Tobacco Organization in Volos. They are state documents issued by the police and the army services during the Civil War and intended to demonstrate the association of a citizen worker with potentially communist beliefs. As in her previous works, bio-politics hold a significant role in the archive research conducted by the artist. 
Marinos Christofer
art historian, curator


Aρχείο VIRGINIA / Virginia Archive, Volos, Greece
Ιδέα και επιμέλεια του Aρχείου VIRGINIA: Μαρία – Ανδρομάχη Χατζηνικολάου
 
Το project  Αμφιθέατρο VIRGINIA \ Workshop και συνεχόμενες δράσεις, πραγματοποιήθηκε στο πρώην Ε.Ο.Κ. (Εθνικό Οργανισμό Καπνού Βόλου), σε συνεργασία με την Σχολή Αρχιτεκτονικής  Βόλου, με συνολική επιμέλεια του Αλέξανδρου Ψυχούλη. Συμμετείχαν πολλοί καλλιτέχνες με ομάδες φοιτητών της σχολής σε αυτόνομα project, καθώς και σειρά δράσεων. Μία από της Ομάδες ήταν η Aρχείο VIRGINIA
Participation in series of Workshops and artistic action in the premises of the defunct Tobacco Organisation, by invitation. Team leader/mentor for a group of architecture students from the University of Thessaly. Site specific installation, large structural sculpture incorporating individual works of art. Curating Alexandros Psichoulis, University of Thessaly.


Αρχείο Virginia
Θα μπορούσε να πάρει κι άλλα ονόματα όπως μυρωδάτα Σμύρνης, μαύρα Άργους, Καμπά κουλούκ, Μπασμάς, Τσεμπέλια, αλλά Virginia είναι η ποικιλία που έχει επικρατήσει σε ότι αφορά τον καπνό, σήμερα, το οποίο αποδεικνύεται από την τελευταία έκδοση για τους καπνοπαραγωγούς που βρέθηκε μέσα στο κτίριο του Ελληνικού Οργανισμού Καπνού (Ε.Ο.Κ.)  Όγλ και Γαζή στο Βόλο.
Η ομάδα ΑΡΧΕΙΟΥ virginia, που πήρε το όνομα αυτό, επεξεργάστηκε με υποκειμενικά κριτήρια, το σημαντικό έγγραφο - αρχειακό υλικό που βρέθηκε στοιβαγμένο στον 2ο όροφο του Ε.Ο.Κ. Επιδίωξη είναι η ανακάλυψη στοιχείων και η επανάχρηση αυτών, σε κάτι άλλο, διαφορετικό από τη μέχρι σήμερα χρήση του.
Η πρώτη προσέγγιση με το εγκαταλελειμμένο αυτό κτίριο, παρόλο τον χαοτικό όγκο των άναρχα στοιβαγμένων υλικών και φακέλων, ήταν γοητευτική.  Το αρχείο έλκει τις αισθήσεις. Το ανακαλύπτεις μέσα από τους σωρούς, το ανασύρεις με τα χέρια σου, το διατρέχεις με τα μάτια σου, αναπνέεις την παλιά σκόνη πάνω στο χαρτί, αποκτάς υπερευαισθησία στους ήχους που μέσα στην ησυχία των τεράστιων αιθουσών του Ε.Ο.Κ. διακόπτεται από το ψαχούλεμα των φακέλων και το ξεφύλλισμα των φύλλων.
Χιλιάδες ίχνη, μοιάζουν να προκαλούν ένα παιχνίδι ανάμεσα στην παρουσία του παρελθόντος και την απουσία ή την έλλειψή του στο παρόν. Η δυσκολία το να μοιραστεί κανείς αυτή την εμπειρία της ανακάλυψης στοιχείων μέσα από τα σκόρπια έγγραφα, οδήγησε στην υλοποίηση μιας υποκειμενικής προσέγγισης της ιδιόμορφης αυτής κατάστασης, με μία «εγκατάσταση – κατοίκιση» του αρχείου, εγκιβωτίζοντας το μέσα σε αυτή• δίνοντας του μια ανεξάρτητη δομική – υλική υπόσταση, συμπεριλαμβάνοντας ταυτόχρονα στοιχεία που ερευνήθηκαν και μη. Η απουσία αρχειακών μεθόδων και τεχνικών, δημιούργησε μια νέα σχέση με το υλικό που ανεβρέθηκε, αφήνοντας ένα κομμάτι του αθέατο και έγκλειστο, κι ένα άλλο που επιλέχθηκε για να αποκαλυφθεί και να παράγει διάλογο.
Η επιδιωκόμενη προσέγγιση είναι βιωματική: ο θεατής, μέσα από την περιπλάνησή του στην εγκατάσταση θα έχει την εμπειρία να βιώσει τόσο το κτίριο, όσο και το αρχείο, τα οποία παύουν να λειτουργούν παρασιτικά  για την πόλη, αλλά σαν χώρος και σαν αποθήκη συσσωρευμένης μνήμης. Καταστάσεις αρχείων, προσωπικά δεδομένα, βιώματα, και αντικειμενικές ή υποκειμενικές ιστορίες που αναφύονται μέσα από τα έγγραφα ενός τέτοιου μεγάλου γραφειοκρατικού μηχανισμού όπως ο Οργανισμός Καπνού. Στόχος δεν είναι απλά να γίνει γνωστή η ιστορία των εργαζομένων που βρέθηκαν μέσα σε φακέλους  – παρότι και αυτό είναι σημαντικό – ούτε η λειτουργία του Ε.Ο.Κ, αλλά να αφυπνιστούν μνήμες, που είναι ακόμα ζωντανές, οι οποίες συνδέουν τους χώρους αυτούς με ιστορικά και κοινωνικά δρώμενα που σημάδεψαν τον 20ο αιώνα και έχουν εγγραφεί στη συλλογική συνείδηση.
          

Μαρία – Ανδρομάχη Χατζηνικολάου
Εικαστικός